Well-Being (İyi Oluş Hali): Beden, Zihin ve Ruh Sağlığına Bütüncül Bakış

Well-being (iyi oluş hali) kişinin her anlamda iyi ve sağlıklı olması, refah ve esenlik olarak tanımlanabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sağlığı; “Sadece hastalıkların ve rahatsızlıkların olmayışı değil, bir bütün olarak fiziki, ruhi ve sosyal açıdan iyi olma hali” olarak tanımlamıştır. Bu yüzden sağlıklı olarak yaşamak ve sağlığımızı korumak istiyorsak bir bütün olarak ele almamız gerekir.

Beden–Zihin–Ruh bir bütündür ve iç içedir. Birisinin sağlıklı olması veya olmaması diğerini de etkiler. Örneğin; psikolojik olarak kötü olduğumuzda bedenimiz de hastalanmaya başlar. Ya da fiziksel olarak düzenli egzersiz, spor yapmak zihinsel sağlığımızı, insanlarla ilişkilerimizi olumlu yönde etkiler. Bu gibi örnekleri çoğaltabiliriz.

Fiziksel Sağlık Nedir? Nasıl Korunur?

Fiziksel Sağlık, kişinin bedenen sağlıklı olması ve hastalık olmama durumudur. Fiziksel sağlığı korumak için sağlıklı beslenme, yeterli su içme, düzenli egzersiz veya spor, yeterli ve düzenli uyku, sağlığı tehdit eden durumlardan ve yaşam tarzlarından kaçınılması, sağlıklı bir çevre ortamının oluşturulması gereklidir.

Zihinsel Sağlık ve Zihin Dengesi

Zihinsel sağlık; bilişsel, davranışsal ve duygusal olarak iyi olmak demektir. Psikoloji, sosyoloji, insan ilişkileri, psikosomatik bozukluklar, nörolojik ve psikiyatrik hastalıkları genellikle ruhsal sağlık olarak bilsek de aslında zihinsel sağlıkla daha alakalıdır. Çünkü nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların beyinde patofizyolojik mekanizmaları vardır ve gerektiğinde ilaç ile tedavi edilmelidir. Psikoloji insan zihnini, davranışlarını ve duygularını inceleyen bir bilimdir. Psikolojimizi oluşturan olgular bilinç ve bilinçaltımızdır. Bu olgular da bizim zihnimizle ve zihinsel sağlığımızla ilgilidir.

Zihinsel Sağlığımızın Bozulma Belirtileri

Çok ve boş konuşmak ya da hep susmak, her şeyde sadece mantık aramak ya da mantığımızı hiç kullanmamak, sağlıklı sınırlar çizememek, duygu ve düşüncelerimizi ifade edememek, çok hayal kurmak ama hayallerimiz için adım atamamak, zihnin hiç susmaması, duygusuz olmak ya da duyguları kontrol edememek zihin dengemizin bozulmaya başladığını gösterir.

Zihinsel Sağlığımızı Korumak İçin;

Zamanı doğru yönetmek, planlı olmak, iletişim yeteneğimizi geliştirmek, stresi yönetebilmek, meditasyon, nefes egzersizi ve gevşetici egzersizler yapmak, hobiler edinmek, psikolojik olarak eksikliklerimizi fark edip geliştirmek, daha sağlıklı ilişkiler kurmayı öğrenmek, doğada ve doğal ortamlarda bulunmak, gelişim göstermemize engel olan ortam ve kişilerden uzaklaşmak, güven duyduğumuz, duygu ve düşüncelerimizi paylaşabileceğimiz insanlarla olmak, her şeyden önce kendimizi tanımaya çalışmak, kendi ihtiyaçlarımızın ve isteklerimizin farkında olmak ve buna uygun şekilde hayatımızı, işimizi, çevremizi şekillendirmeye çalışmak yapabileceğimiz şeylerdir.

Ruhsal Sağlık ve Ruhsal Huzur

Ruh sonsuz olan, bize can veren özümüzdür. Öldükten sonra da geriye kalan tek varlığımızdır. Bedenlerimiz anne karnında oluşurken ruhlarımız kalu beladan beri vardır. Bu yüzden ruhu anlayabilmek aslında bu dünyaya neden geldiğimizi anlamaktır. Fiziksel ve zihinsel sağlığımız için uygulanabilecek birçok yöntem vardır; ruhsal sağlık ise daha derin, manevi ve kişisel bir yolculuktur.

Ruhsal Dengeyi Bozan Faktörler

İnsan hata yapan ve hatalarıyla öğrenen bir varlık olarak yaratılmıştır. Ama insanın ruhunu huzursuz eden en büyük hatası “Kul Hakkı” dır. Kul hakkı; hayvanlara, doğaya ve tüm canlılara verilen zarar ilahi adalet gereği bizi bırakmaz. Yapılan haksızlıkların, adaletsizliklerin bedeli bu dünyada somut olarak karşılık bulmasa bile ruhsal olarak huzurlu olunması mümkün değildir. Çünkü insan kendini ve zihnini kandırabilir ama ruhunu kandıramaz ve Ruh her şeyi bilir. Bundan dolayı kişi ne kadar psikolojik ve sosyolojik açıdan kendini geliştirse, meditasyon, nefes egzersizi vs. tüm teknikleri yapsa veya inancı gereği tüm ibadetlerini yerine getirse de bunlar ile sadece zihinsel sağlığını koruyabilecektir. Başkasının hakkına girenin ruhu huzur bulamayacaktır.

Ruhsal Huzura Ulaşmanın Yolları

Tevekkülde kalabilmek, kendine ve diğerlerine hoşgörülü olabilmek ruhsal sağlığın belirtilerindendir. Tevekkül, hiçbir şey yapmadan Allah’tan beklemek değil; elinden geleni yapıp sonucu Allah’a bırakmaktır. Ruh, zihin ve psikolojiden de üstündür. Psikolojik olarak ağır travmalar bile ruhun olgunlaşmasıyla, yani ruhsal tekamül ile daha kolay aşılabilir. Ancak yalnızca zihinsel düzeyde çözmeye çalıştığımızda pek çok yöntem gerekebilir ve süreç daha uzun sürebilir. Gerçek anlamda sağlıklı olabilmek için bedenimizi, zihnimizi ve ruhumuzu uyum içinde korumamız gerekir.